Innovatie, wat is dat eigenlijk?
Dick Hissink, sales director en Benelux Geo Leader bij Dassault Systèmes
Innovatie is misschien wel het meest besproken ‘kapstokonderwerp’ in business- en technologieblogs. Ook op deze website komt het onderwerp ruimschoots aan bod. Maar wat is het eigenlijk, en wat is het niet? En hoe kun je innovatie bereiken?
Wat is innovatie niet?
Innovatie betekent letterlijk vernieuwing. Over het algemeen verstaan we onder innovatie de ontwikkeling en succesvolle invoering van nieuwe of verbeterde producten en diensten, maar ook van productie- en distributieprocessen. Innovatie kan dus intern gericht zijn, voor de verbetering van de bedrijfsvoering bijvoorbeeld. Maar innovatie kan ook resulteren in een concreet product, gericht op de consument.
Al in de oertijd wist de mensheid te innoveren. Het ontwikkelen van wapens, gereedschap en het wiel, het maken van vuur. Ook recenter in het verleden zijn er volop voorbeelden te noemen, zoals de stoommachine, de telefoon en de computer.
Voor de hand liggende voorbeelden, waarbij we allemaal het gevoel hebben: dit was echte innovatie. Toch is het begrip momenteel aan inflatie onderhevig. De stempel innovatie wordt niet altijd terecht gebruikt. Dat vraagt om een scherpere definitie. De volgende zaken kunnen innovatief zijn, maar zijn dat niet automatisch:
- Het introduceren van een revolutionair product, dienst of technologie
Het simpelweg introduceren van een nieuw product(type) op de markt is niet automatisch innovatie. Zo is de introductie van een nieuwe webdienst geen innovatie als vervolgens niemand daar gebruik van maakt.
Innovatie kenmerkt zich door een succesvolle adoptie. Een nieuw product is dus pas innovatie als het ook daadwerkelijk (langdurig) succes oogst aan de kassa. Dat succes zegt namelijk iets over de toegevoegde waarde die het levert voor de gebruiker. Innovatie staat of valt bij die toegevoegde waarde. Producten of diensten waar niemand op zit te wachten, zijn daarom geen innovatie.
- Het introduceren van een nieuw businessmodel
Een andere manier van innoveren is door een nieuw businessmodel te lanceren. Ook hier geldt: niet ieder nieuw businessmodel is automatisch een innovatie. Want ook hier staat of valt de definitie met de factor succes.
De afgelopen jaren heeft digitalisering gezorgd voor een enorme stroom aan nieuwe businessmodellen. Denk aan Uber, Airbnb, Netflix. De geijkte techvoorbeelden, maar ook zonder focus op technologie kunnen nieuwe businessmodellen innovatief zijn. Denk aan de lancering van de ‘Dollar Shave Club’. Voor een dollar per maand krijgen consumenten een set nieuwe scheermesjes thuisgestuurd. Het brak de destijds gesloten markt van relatief dure, enkel in fysieke winkels verkrijgbare navulsets open. Het wierf in korte tijd meer dan 3,2 miljoen leden en werd voor 1 miljard dollar opgekocht door Unilever.
- Het incrementeel aanbrengen van verbeteringen
Hoezeer sommige (technologie)fabrikanten het ons ook willen laten geloven: niet iedere incrementele update van een product of bepaalde technologie is automatisch een innovatie. Incrementele updates zie je bijvoorbeeld regelmatig in de hardwarebranche. Iedere nieuwe versie van een laptop of smartphone is weer wat sneller, heeft een beter beeldscherm, een grotere accuduur, meer geheugen, een betere camera en meer functies. Hoewel sommige fabrikanten steeds spreken van innovatie, is het dat niet.
Althans, niet per se. Incrementele updates kunnen echter wel degelijk innovatief zijn. Denk aan de toevoeging van een vingerafdrukscanner aan de iPhone. Dat was een fundamentele vernieuwing die de manier waarop mensen interacteerden met het toestel ingrijpend veranderde. Dankzij deze vondst verbeterde de beveiliging fors, zonder in te leveren op gebruiksgemak. Sterker nog: beide zaken werden zeer succesvol gecombineerd.
- Het invoeren van bedrijfsoptimaliserende technieken of maatregelen
Zeker, innovatie binnen organisaties kunnen leiden tot bedrijfsoptimalisaties. Maar andersom is het niet waar: optimalisaties zijn niet automatisch innovatie. Het ontslaan van 100 medewerkers om kosten te besparen, heeft weinig met innovatie van doen. Een modefabrikant die overstapt naar een goedkopere textielleverancier om te besparen op materiaalkosten is ook niet bezig met innovatie.
Toch kunnen kostenbesparingen en bedrijfsoptimalisaties wel degelijk het gevolg zijn van innovatie. Wat ons betreft is daarvan sprake als deze niet ten koste gaan van de kwaliteit van het eindproduct, de omgeving of het menselijk kapitaal. En bovendien het gevolg zijn van unieke vondsten of nieuwe technologieën.
Een goed voorbeeld hiervan vind je bij chipproducent NXP. Met een update van de Dassault Systèmes ENOVIA-sotwareoplossing hebben ze het beheer en gebruik van productinformatie geoptimaliseerd. Daardoor kunnen R&D-teams van NXP sneller inspelen op vragen van onder andere productie en kwaliteitsmanagement.
Hoe bereik je innovatie?
Natuurlijk zou iedere organisatie wel innovatief moeten zijn. Er is echter geen ‘gouden formule’ voor succesvolle innovatie. Maar er zijn wel een aantal factoren waarmee de kans op succes toeneemt. De juiste mix van die factoren vormt een voedingsbodem voor innovaties:
- Een energieke, horizontale bedrijfscultuur
Het kost een bepaald soort energie om als individuele medewerker en als organisatie als geheel in de ‘innovatiezone’ te blijven. Organisaties vervallen zonder die energie in routine en sleur. Goed management is hier de key: managers moeten zorgen voor een constante positieve ‘flow’ onder de workforce.
Daarvoor is echt geen maandelijkse brainstormsessie in een hutje op de hei nodig. Verandering, dynamiek en het faciliteren van het experiment en samenwerking tussen teamleden zijn wel belangrijk. Dat vraagt om een bedrijfsstructuur waarin de lijntjes kort zijn en medewerkers de nodige vrijheid krijgen om wat met goede ideeën te doen.
Google is een goed voorbeeld van een bedrijf dat actief zijn medewerkers tot innovatie aanzet. Medewerkers mogen tot een halve dag per week besteden aan eigen projecten, mits in belang van het bedrijf. Op die manier is bijvoorbeeld de innovatieve kaartendienst Google Maps ontstaan.
- Talentvolle en diverse workforce
Innovaties beginnen altijd als een goed idee. Een goed idee kan enkel ontstaan in creatieve geesten. Zonder genoeg creativiteit in de workforce is het erg lastig om innovaties te realiseren. Creativiteit kun je niet onderwijzen, je kunt het enkel laten opbloeien. Degelijk talentmanagement, goede arbeidsvoorwaarden en een effectieve loopbaanbegeleiding zijn belangrijke grondstoffen.
Wellicht nog belangrijker is een goede diversiteit. Vermijd het aannemen van mensen die sterk op elkaar lijken. Juist de personen die sterk lijken af te wijken van de status quo, zorgen uiteindelijk voor een frisse wind en dynamiek op de werkvloer. Diversiteit is geen holle kretologie of politiek-correcte deugdzaamheid. Innovatie kan niet bestaan zonder dynamiek tussen mensen, en die dynamiek ontstaat alleen als mensen genoeg van elkaar verschillen.
Ware innovatie is wat ons betreft vooruitgang door vernieuwing. De wereld kan daarvan niet genoeg hebben, en dat geldt niet in de laatste plaats ook voor jouw business.