Wisselwerking nodig tussen analoog en digitaal bestuursrecht
Binnen overheidsinstanties is geautomatiseerde besluitvorming aan een opmars bezig. Kan het huidige bestuursrecht daar voldoende op inspelen? Volgens hoogleraar Bestuursrecht, markt en data Johan Wolswinkel van Tilburg University zou er een wisselwerking moeten plaatsvinden tussen het analoge en het digitale bestuursrecht, waarbij traditionele rechtsbeginselen en rechtsregels worden geoperationaliseerd in een digitale context. Dat betoogt hij op vrijdag 17 januari 2020 in zijn inaugurele rede.
Bekende voorbeelden van geautomatiseerde besluitvorming door de overheid zijn AERIUS, het computersysteem van het RIVM dat wordt gebruikt voor het bepalen van stikstofdepositie, en Syri, het controversiële model voor het opsporen van uitkeringsfraude. Wat zijn de voorwaarden voor adequaat gebruik van dergelijke besluitvorming? Is het bestuursrecht zoals dat zich heeft ontwikkeld in het analoge tijdperk, voldoende in staat om het gebruik van geautomatiseerde besluitvorming door de overheid adequaat te normeren?
Wisselwerking
Prof. mr. dr. Johan Wolswinkel stelt een wisselwerking voor tussen het analoge en het digitale bestuursrecht, waarbij traditionele rechtsbeginselen en rechtsregels worden geoperationaliseerd in een digitale context. Omgekeerd confronteert hij nieuwe noties als ‘algorithmic accountability’ en ‘explainability’ met het vertrouwde bestuursrechtelijke kader. Juist het concept van ‘algoritmische besluitvorming’ kan in zijn optiek de kloof tussen analoog en digitaal bestuursrecht overbruggen, omdat het bestuursrecht ook buiten een digitale context een sterk algoritmisch karakter heeft en een aantal bouwstenen voor de normering van geautomatiseerde besluitvorming bevat. Dat perspectief zou er zelfs toe kunnen leiden dat in bepaalde gevallen niet een verbod op algoritmische besluitvorming geldt, zoals momenteel op grond van de AVG bij volledig geautomatiseerde besluitvorming, maar juist een recht op algoritmische besluitvorming om willekeur door de overheid te voorkomen.
Volgens Wolswinkel zouden juristen zich in het huidige digitale tijdperk niet te snel moeten verschuilen achter de (vermeende) black box van besluitvorming, maar zich moeten verdiepen in de kenmerken van algoritmen. Hier ligt een uitdaging voor het bestuursrechtelijke onderzoek en onderwijs.
Seminar Bestuurlijk informatierecht in een datatijdperk
Voorafgaand aan de inaugurele rede van Wolswinkel organiseert Tilburg Law School vanaf 13.00 uur een seminar over de nieuwe ontwikkelingen op het grensvlak van openbaar bestuur, informatie/data en bestuursrecht. Daarmee wordt beoogd het ‘bestuurlijk informatierecht’ van een nieuwe eigentijdse dimensie te voorzien.