JADS onderzoekt data science en ondermijnende criminaliteit in nieuw Centrum voor de studie van Ondermijning

De Provincie Noord-Brabant, Taskforce-RIEC Brabant-Zeeland, Gemeente Tilburg en het Strategisch Beraad Ondermijning vestigen bij Jheronimus Academy of Data Science (JADS) het JADS Centrum voor de studie van Ondermijning. Het centrum is van start gegaan op 1 januari 2021, onder leiding van bijzonder hoogleraar Pieter Tops.

Binnen het Centrum zal onderzocht worden hoe data science kan helpen meer grip te krijgen op het probleem van ondermijnende criminaliteit in Nederland. Onderdelen van de samenwerking zijn de ontwikkeling van een breed onderzoeksprogramma en de vestiging van een bijzondere leerstoel bij JADS.

Voor de positie van bijzonder hoogleraar is met ingang van 1 januari 2021 Pieter Tops benoemd. Pieter Tops is verbonden aan de Nederlandse Politieacademie als lector en aan de Universiteit Leiden als bijzonder hoogleraar ondermijningsstudies. Zijn taak wordt om de academische wereld en de praktijkwereld, denk aan de politie, het OM, de Belastingdienst en het lokaal bestuur, met hun verschillende denk- en werkwijzen, op een zo vruchtbaar mogelijke manier bij elkaar te brengen rond het gebruik van data en artificial intelligence.

Het ontregelende effect van ondermijning

Georganiseerde misdaad, en vooral drugscriminaliteit, laat ontregelende sporen na in de maatschappij. Criminelen richten voor hun activiteiten bedrijven op, vragen vergunningen aan en huren en kopen panden. Hiervoor hebben ze medewerking nodig van bijvoorbeeld overheidsinstanties, banken, makelaars, administratiekantoren en notarissen. De invloed van georganiseerde misdaad op deze “bovenwereld” wordt ondermijning genoemd.

Ondermijning is een groot en lastig te bestrijden probleem, dat in de provincie Noord-Brabant veel aandacht heeft. Overheden en organisaties spannen zich de laatste jaren enorm in om ondermijning de kop in te drukken. In een kamerbrief onderschreef minister Grapperhaus onlangs de ambitie van het Strategisch Beraad Ondermijning om de drugsindustrie binnen 10 jaar te halveren.

De rol van data science bij het bestrijden van ondermijning

Pieter Tops: “Om het probleem van ondermijning te kunnen bestrijden, is het van belang om er meer over te weten te komen. Data science speelt hierbij een belangrijke rol. Er zijn steeds meer data beschikbaar, ook over de criminele wereld, bijvoorbeeld camerabeelden, banktransacties of telefoongegevens. Het organiseren en analyseren hiervan kan ons helpen de onderwereld beter te begrijpen en daardoor criminaliteit beter te bestrijden.”

Onderzoeksprogramma

“Binnen het nieuwe onderzoeksprogramma gaan onderzoekers bij JADS bijvoorbeeld aan de slag met data die door de politie zijn verkregen uit onderschepte berichten van versleutelde berichtendiensten. Hierin ligt een goudmijn aan informatie verborgen. Het op een goede manier analyseren van deze data kan inlichtingen opleveren om opsporingsonderzoeken verder te brengen, maar kan vooral ook voor inzichten zorgen over hoe de onderwereld in elkaar zit”, aldus Tops.

Een ander thema is het beschermen van logistieke systemen, zoals havens, die een rol spelen bij de in- en uitvoer van drugs. De digitalisering van havens leidt tot verbeterde efficiëntie, maar hoe zorgen we ervoor dat er geen kwetsbaarheden in systemen ontstaan, die door criminelen worden gebruikt?

Een derde onderzoeksthema is het gebruik van data door partijen uit de strafrechtketen, zoals de politie. Wat betekent de toenemende beschikbaarheid van data voor de opsporing? Hoe beïnvloeden digitale technologieën het operationele werk en hoe kunnen data dat veldwerk verder ondersteunen? Hoe kan worden gewaarborgd dat dit op een ethische en veilige manier gebeurt?

Slimmer en efficiënter werken door datagestuurd werken

De partijen binnen de samenwerking houden zich bezig met het handhaven van de openbare orde en het bestrijden van ondermijnende criminaliteit. De kennis uit het onderzoeksprogramma helpt bij het opdoen van nieuwe inzichten en het slimmer en efficiënter maken van de operatie.

Wil van Pinxteren, gedeputeerde bij de Provincie Noord-Brabant voor onder meer Veiligheid: “We zetten in op een veilig Brabant voor iedereen. Het tegengaan van ondermijning en georganiseerde misdaad is daarbij een belangrijk speerpunt. Dat doen we door samen innovatieve kennis te ontwikkelen op dit gebied. Ik ben ervan overtuigd dat wetenschappelijk onderzoek naar meer datagestuurd werken en de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie onze partners een stap verder gaat helpen in het bestrijden van criminaliteit. Hier gaan onze inwoners, bezoekers, bedrijven en instellingen hun voordeel mee doen.”

Met de samenwerking is een investering van 600.000 euro gemoeid gedurende een periode van vier jaar. De betrokken partijen dragen elk 150.000 euro bij. Ook andere partijen worden opgeroepen zich te verbinden aan het Centrum voor de studie van Ondermijning.